Het particuliere recherchebureau, toen en nu
In het verre verleden werd al veelvuldig gebruik gemaakt van vooral privé detectives of detectivebureaus, zoals ze toen nog werden genoemd. Het waren veelal vermogende particulieren die een vraag neerlegde bij een persoon die in de gouden gids of een advertentie werd genoemd of die al in de sociale kring van de desbetreffende partij bekend was. Overeenkomsten werden onderhands en veelal in het geheim gesloten, daar was geen enkel toezicht op. Detectivebureaus hadden ook geen formele status, het was geen beschermd beroep en ze waren ook niet georganiseerd in verenigingen. De politie zag ze als een luis in de pels. In de jaren ’70 van de vorige eeuw kwam er een kentering in de informele status van de ‘privé detective’. Er kwam ook steeds meer vraag naar particuliere onderzoeksbureaus. Dat de politie zich steeds meer op kerntaken ging richten heeft daar zeker een stimulans aan gegeven.
Om de betrouwbaarheid van particuliere onderzoeksbureaus te bevorderen is in 1979 de Stichting ‘Vakexamens voor Particuliere Beveiligingsorganisatie’ (SVPB) opgericht. Het Ministerie van Justitie heeft deze stichting belast met de vakbekwaamheidseisen en examinering van de diploma’s die door het SVPB worden afgegeven. Een diploma van de SVPB is voor elke particuliere onderzoeker tegenwoordig een vereiste om zijn of haar beroep te mogen uitoefenen.
Steeds vaker ingezet bij arbeidsrechtelijke en civiele geschillen
De laatste decennia blijven veel zaken bij de politie liggen en namen woon- en zorgfraude significant toe. De individualisering, het voor je recht willen opkomen als individu én als onderneming alsmede de afnemende capaciteit bij justitie en politie, hebben er mede voor gezorgd dat het aantal particuliere recherchebureaus sterk is gegroeid. Particuliere recherche of bedrijfsrecherche wordt steeds vaker ingezet bij arbeidsrechtelijke en civiele geschillen. Maar ook bij strafrechtelijk onderzoek verlopen zaken wat spoediger als een onafhankelijke partij bewijzen weet aan te leveren.
Wet- en regelgeving
Om onderzoek te mogen doen moeten bureaus tegenwoordig aan veel eisen voldoen. Naast de vereiste diploma’s van het eerder genoemde SVPB moeten bureaus in het bezit zijn van een zogenaamd POB-nummer. Deze wordt afgegeven door het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Naast deze vergunning van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, dient ook de korpschef van ‘bureau Korpscheftaken’ van de politie een persoonlijke vergunning af te geven, de zogenaamde gele pas. Hiervoor komt ‘korpschef taken’ ook op locatie bij het desbetreffende recherchebureau controle uitvoeren. De bedrijfsvergunning wordt afgegeven voor 5 jaar en de persoonlijke pas voor 3 jaar.
Elk particulier recherchebureau dient tevens een registratie bij de Autoriteit Persoonsgegevens te hebben om gegevensonderzoek uit te kunnen voeren. Daarnaast bepalen ‘De Wet Particuliere Beveiligingsorganisaties en Recherchebureaus’ en de ‘Algemene Verordening Gegevensbescherming’ de vele regels waar een particulier onderzoeker in Nederland aan moet voldoen. Het desbetreffende bureau moet ook opereren conform ‘de privacy gedragscode sector particuliere onderzoeksbureaus van de Nederlandse Veiligheidsbranche.’
Particuliere recherchebureaus moeten voldoen aan de ‘sectornormering’ van de branche. De sectornormering geeft de voorwaarden bij de toepassing van de verschillende onderzoeksmethoden, de zogenaamde ‘vuistregels’. Deze vuistregels zijn afgeleid van uitspraken van rechters (jurisprudentie) in situaties dat de rechtmatigheid van de toegepaste onderzoeksmethode(n) ter discussie werd gesteld. De sectornormering is opgenomen in de privacy gedragscode.
De beginselen van het particuliere recherchebureau, proportionaliteit en subsidiariteit
Elk particulier recherchebureau moet bij elk onderzoek goed overwegen welke middelen voor een bepaald doel worden ingezet. De onderzoekmethodiek moet vooral als het om geschillen gaat die aan de rechter worden voorgelegd, proportioneel zijn. Maar ook als een onderzoek niet proportioneel is geweest voor het doel dat is beoogd, kan het desbetreffende bureau op de vingers worden getikt door Justitie of kan de vergunning worden ingetrokken.